Po drugiej wojnie światowej szkolnictwo i pozaszkolna oświata rolnicza nadzorowane były przez ówczesne Ministerstwo Rolnictwa i Reform Rolnych, które nakreśliło szeroki program ich rozwoju.

W systemie edukacji rolniczej uwzględniono szkoły gminne bezinternatowe i szkoły powiatowe z internatem

Koncepcja zorganizowania szkoły rolniczej w Kościelcu powstało w 1945r. Podstawą do jej powołania był dekret PKWN z dnia 06.09.1944r., a następnie oparte na tym dekrecie rozporządzenie wykonawcze Ministerstwa Rolnictwa i Reform Rolnych z dnia 01.03.1945r. , które nakładało na pełnomocników do spraw reformy obowiązek wydzielenia i zabezpieczenia na cele szkolnictwa rolniczego odpowiednich obiektów. W powiecie Inowrocławskim przeznaczono na ten cel pałac w Kościelcu zbudowany w 1949r. jako siedziba rodu Dębskich. Wydział Oświaty Rolniczej w Bydgoszczy 09.08.1945r. przejął zespół pałacowo-parkowy oraz gospodarstwo rolne o powierzchni 100.89 ha, którego areał powiększono w marcu 1946r do 126.47 ha. Decyzją Wydziału przejęty obiekt przeznaczony został dla Państwowego Żeńskiego Liceum Gospodarstwa Wiejskiego, które pierwszego naboru dokonało 01 września 1946r.

Okoliczności w jakich przyszło rozpocząć naukę były niezmiernie trudne. Brak wyposażenia i pomocy naukowych, niedostatek opału i oświetlenie naftowe obrazują w pełni spartańskie warunki początków działalności szkoły.

Pierwszym dyrektorem została inż. Jadwiga kowalska, która zaangażowała 3 nauczycielki. Liceum miało za zadanie kształcić przyszłe instruktorki i nauczycielki szkół rolniczych oraz pracownice agronomii społecznej. Ukończenie szkoły uprawniało do wstępu na wyższe uczelnie. Nauka trwała trzy lata i obejmowała przedmioty teoretyczne - ogólnokształcące i zawodowe oraz zajęcia praktyczne w działach:

- kuchni i piekarni;

- przetwórni owocowo - warzywno - mięsnej;

- ogrodzie;

- hodowli przy dużym i małym inwentarzu,

- rolnictwie, prace polowe, organizacja pracy;

- w dziale porządków: pranie, konserwacja wnętrz, mebli i odzieży.

Ważnym wydarzeniem w życiu szkoły była elektryfikacja pałacu, która wg. zapisu w Kronice szkolnej nastąpiła 26 stycznia 1947r.

W roku szkolnym 1948/1949 nastąpiła zmiana cyklu kształcenia z 3-letniego na 2-letni. Szkoła mogła przyjmować absolwentów gimnazjum posiadających tak zwaną małą maturę, powołano również klasę wstępną dla absolwentów Przysposobienia Rolniczo - Wojskowego z całej Polski.

Rok szkolny 1949/1959 przynosi kolejną reorganizację i powołano do życia Liceum Rolnicze Hodowli Roślin. Nastąpiła też zmiana na stanowisku dyrektora, które objął mgr inż. Zygmunt Radziewicz. Liceum było jednym z siedmiu tego typu szkół w Polsce przyjmującym młodzież po siedmiu klasach szkoły podstawowej i dwóch latach przysposobienia rolniczego. Uczniowie przechodzili klasę wstępną (wyrównawczą) a następnie rozpoczynali klasę I Liceum. W tym pionierskim okresie kadrę pedagogiczna tworzyli:

Ewa mazurek, Maria Kutowska, Maria Dudzik, Leokadia Januszewska, Irena Benedykcińska, Władysław Folkowski i Antoni Leśny.

W roku szkolnym 1950/1951 utworzone zostaje Państwowe Dwuletnie koedukacyjne Liceum Rolnicze i w ławach szkolnych obok dziewcząt zasiedli młodzieńcy w wieku od 18 do 30 lat. Kolejna zmianę przynosi rok szkolny 1952/1953, kiedy rozpoczęto rekrutację do 5-letniego Technikum Rolniczego dla absolwentów szkół podstawowych. W roku 1954 dyrektorem zostaje Zygmunt Wielowiejski, a jego poprzednik obejmuje funkcję wizytatora oświaty rolniczej w Bydgoszczy.

W roku następnym został oddany do użytku 6-klasowy budynek dydaktyczny typu pawilonowego. Poprawiło to znacznie warunki nauki i dzięki temu pałac pełni już tylko rolę internatu i zaplecza administracyjnego szkoły.

Poziom organizacyjny szkoły ulega zmianie w 1958r. kiedy to decyzją Wydziału Oświaty Rolniczej zostaje wstrzymany nabór do I klas Technikum. Powodem była mająca wejść w życie reorganizacja szkolnictwa rolniczego. W roku następnym rozpoczęła działalność Roczna Żeńska Szkoła Rolniczo - Gospodarcza, które w opinii środowiska znana była jako "szkoła żon". Dziewczęta przygotowywały się do pracy w gospodarstwach indywidualnych i uspołecznionych, poznając zasady żywienia człowieka, organizacje pracy domowej oraz podstawy hodowli.

Wartym odnotowania w życiu szkoły był "Pierwszy Zjazd Absolwentów w 1960r. Zgromadził on wielu uczestników, którzy kończyli szkołę w latach 1947-1959.

Dziękując gronu pedagogicznemu za wkład w przygotowanie do wykonywania zawodu, uczestnicy zjazdu zamiast kwiatów postanowili przekazać zebrane pieniądze w kwocie 150zł. na rzecz Społecznego Funduszu Budowy Szkół.

W tym samym roku utworzono Technikum Rolnicze o 4-letnim okresie nauczania. W 1961r. odchodzi ostatnia klasa technikum 5-letniego, a w 1962r. ostatni rocznik szkoły rolniczo - gospodarskiej.

W roku szkolnym 1964/1965 powstaje trzyletnie technikum rolnicze na podbudowie zasadniczej szkoły rolniczej, które w tym kształcie przetrwało do 1980r. Zmianę na stanowisku dyrektora szkoły przynosi rok 1970, kiedy to dyr. Zygmunt Wielowiejski odchodzi na emeryturę. Jego następcą mianowany został mgr inż. Jerzy Frankiewicz.

Wychodząc naprzeciw zapotrzebowaniu na wykształcona kadrę dla rolnictwa szkoła w 1971r. poszerza swoją ofertę edukacyjną, otwierając Zaoczne i Telewizyjne Technikum Rolnicze. Słuchaczami zostają pracownicy PGR, Spółdzielni Produkcyjnych, rolnicy indywidualni. Nauka odbywała się systemem zjazdowym. Natomiast słuchacze Technikum Telewizyjnego korzystali z audycji emitowanych w programie TV zaliczając w szkole egzaminy semestralne.

Ranga szkoły znacznie wzrosła w 1975r po powołaniu Zespołu Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego, w którego skład wchodzą: Zasadnicza Szkoła Rolnicza w Inowrocławiu, Zasadnicza Szkoła Rolnicza w Kobylnikach oraz Zasadnicza szkoła Mechanizacji Rolnictwa w Gniewkowie. Nowo otwarta placówka przejęła całość oświaty szkolnej i pozaszkolnej w regionie inowrocławskim.

Do podstawowych zadań zespołu szkół rolniczych należało wówczas:

- kształcenie młodzieży w zawodach rolniczych na poziomie średnim i zasadniczym,

- kształcenie pracujących w rolnictwo w formie zaocznej, wieczorowej i eksternistycznej,

- doskonalenie i podnoszenie kwalifikacji pracowników przedsiębiorstw uspołecznionych i rolników indywidualnych,

- udzielanie pomocy metodycznej organizatorom szkolenia i doskonalenia zawodowego w rejonie działania zespołu,

- udzielanie pomocy dydaktycznej uczestnikom kursów kwalifikacyjnych

w realizacji ich programu,

- organizowanie i prowadzenie zespołów przysposobienia rolniczego,

- współdziałanie ze szkołami gminnymi w zakresie orientacji zawodowej.

W następnych latach pod nadzorem Oddziału Oświaty Rolniczej w Bydgoszczy powołano nowe jednostki szkolne. Z dniem 01 września 1978r. rozpoczęło działalność 5-letnie Technikum Rolnicze na podbudowie szkoły podstawowej oraz Policealne Studium Rolnicze.

W 1987r. po siedemnastu latach pełnienia funkcji dyrektora ZSCKR w Kościelcu przeszedł na emeryturę mgr inż. Jerzy Frankiewicz, a jego następcą został mgr Mieczysław Ruchniak.

Uwzględniając zmieniającą się sytuacje na rynku pracy w kościeleckiej szkole uruchomiono z dniem 01 września 1987r. Zasadniczą Szkołę Ogrodniczą, a od 01 września 1988r. Technikum Przetwórstwa Owocowo-Warzywnego.

W dalszym ciągu kontynuowana jest rozpoczęta w połowie lat osiemdziesiątych rozbudowa szkoły. Stan bazy dydaktycznej dla 350 uczniów i słuchaczy wymaga podjęcia szybkich decyzji mających na celu zakończenie tak potrzebnej środowisku inwestycji.

Przemiany ustrojowe i gospodarcze jaki zaszły w kraju po 1989r. nie sprzyjały dalszej intensyfikacji prac. Galopująca inflacja szybko "zjadła" uzyskane na budowę kredyty i inwestycję wstrzymano. Sprawą pozyskania środków zainteresowali się posłowie Roman Bartoszcze i Jan Warjan, którzy spotkali się z młodzieżą i pracownikami szkoły w październiku 1989r.

Rok szkolny 1990/1991 przynosi zmianę na stanowisku dyrektora, zostaje nim absolwent i długoletni wicedyrektor szkoły mgr Tadeusz Ziółkowski. Z inicjatywy dyrektora i szkolnej "Solidarności" oraz posła Jana Warjana zaproszenie do złożenia wizyty przyjęła Anna Potok wiceminister Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej. W pierwszych dniach maja 1991r. na spotkaniu z przedstawicielami rady Pedagogicznej, Komitetu Rodzicielskiego oraz młodzieży zapewniła, że pomimo znanych trudności ministerstwo nie pozostawi szkoły z jej problemami. Wyraziła przekonanie, że przy wsparciu finansowym ministerstwa, w ciągu kilku lat Kujawy Zachodnie doczekają się ośrodka odpowiadającego randze tego rolniczego regionu. Efektem wizyty Pani minister było przyznanie 3,5 mld zł na kontynuowanie inwestycji. Oby takie rezultaty przynosiły wszystkie wizyty tego typu.

7 listopada 1991r. społeczność szkolna gościła przebywającego w Kościelcu Prymasa Polski Kardynała Józefa Glempa. Ksiądz Prymas żywo interesował się problemami szkoły, a w bezpośredniej rozmowie pytał młodzież o postępy w nauce, zainteresowania oraz działalność pozaszkolną.

Od 1 września po raz pierwszy w historii szkoły dyrektorem został kandydat wyłoniony w drodze konkursu. Funkcję tę objął mgr Jan Dankowski od 20 lat nauczyciel historii w kościeleckiej szkole.

Zasadniczy rozwój bazy dydaktycznej przypada na lata 1993 - 2001r. w tym okresie oddano do użytku następujące obiekty:

- budynek szkolny (23 sale dydaktyczne),

- internat dla 40 wychowanków,

- budynek mieszkalny (18 rodzinny),

- salę gimnastyczną,

- centralną kotłownię,

- szklarnię,

- biologiczno - mechaniczą oczyszczalnię ścieków,

- krytą strzelnicę.

Na realizacje czeka projekt dróg dojazdowych oraz boiska i kortów otwartych.

Nowoczesna baza dydaktyczna pozwoliła udostępnić młodzieży doskonale wyposażone pracownie:

- informatyki,

- produkcji roślinnej,

- produkcji zwierzęcej,

- ekonomiki i organizacji rolnictwa,

- kroju i szycia,

- gospodarstwa domowego,

- chemii,

- biologii,

- przysposobienia obronnego,

- języka polskiego,

- matematyki i fizyki,

- biblioteki z czytelnią.

W 1994r. ponownie odwiedził naszą szkołę Kardynał Józef Glemp, który dokonał uroczystego poświęcenia obiektów dydaktycznych.

Podstawowym celem kształcenia w naszej szkole jest absolwent sprawdzający się w roli dobrego organizatora, kierownika produkcji i menedżera, który umie znaleźć się w nowej rzeczywistości ekonomicznej. Wysoki poziom kształcenia znajduje potwierdzenie w wynikach uczniów startujących w Olimpiadach Rolniczych i przedmiotowych, a wielu z nich otrzymało indeksy uczelni rolniczych bez konieczności zdawania egzaminów wstępnych.

Według stanu z 01 września 2001r. w skład Zespołu Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego w Kościelcu wchodziły następujące szkoły:

• Technikum Rolnicze - 5 oddziałów,
• Technikum Technologii Żywności - 5 oddziałów,
• Technikum Żywienia i Gospodarstwa Domowego - 4 oddziały,
• Zasadnicza Szkoła Ogrodnicza - 1 oddział,
• Liceum Ogólnokształcące - 2 oddziały,
• Zaoczne Technikum Rolnicze - 1 oddział.

Naukę kontynuowało 499 uczniów i 35 słuchaczy w 18 oddziałach.

oprac. Jan Dankowski